Pompen en fonteinen in uw vijver
Een vijver die geen pompen en fonteinen bevat en die niet te klein of te ondiep is, waar voldoende en op de juiste plaatsen planten staan en die geen massa’s vis bevat, zal voldoende zuurstof bevatten en er zal een biologisch evenwicht in ontstaan. Dat evenwicht kan verstoord worden door rottend blad of een teveel aan vis in de vijver. Er wordt dan veel zuurstof verbruikt, waardoor het water zuurstofarm wordt. Dat is dan te zien aan de vissen die aan het oppervlak naar lucht happen.
Deze verstoring van het evenwicht vikan voorkomen worden door pompen en fonteinen te installeren, waardoor het water in de vijver gaat stromen. De verrotting van de bladeren wordt er ook door gestimuleerd. Als de vissen te veel voer krijgen, is dat ook geen probleem meer, omdat dat het snel wordt verteerd. Het grote voordeel van bewegend water is dat daardoor het biologische evenwicht wordt ondersteund. Een bijkomend voordeel is dat het stromend water een vijver levendiger maakt.
Pompen en fonteinen brengen water in beweging
Wat betreft pompen en fonteinen zijn er voor een vijver de volgende mogelijkheden:
1. De circulatiepomp – dit zijn zuinige, kleine pompen die het water aan de ene kant opzuigen en aan de andere kant uitstoten. Ze zijn goedkoop maar worden helaas snel vuil en gaan ook gauw stuk.
2. De luchtpomp – het zijn eenvoudige pompjes die niet gauw stuk gaan en veel in aquaria gevonden worden. Ze zuigen lucht op en blazen dat via een poreus steentje op de bodem van de vijver weer naar buiten. Op deze manier komt er zuurstof en beweging in het water. Het aantal steentjes dat nodig is, hangt af van de grootte van de vijver. Er zijn pompjes in de handel die wel 15 steentjes kunnen bedienen. Zet het pompje buiten neer en niet binnen in huis van waaruit een slangetje naar de vijver loopt. In de winter ontstaat dan door het temperatuurverschil tussen binnen en buiten namelijk snel condens in het slangetje dat dan dicht kan vriezen. In de winter moet het pompje ook blijven werken, omdat de luchtbelletjes in het water dan zorgen voor een wak in het ijs.
3. Een fontein – niet alleen door de stroming, maar ook door het intensieve contact met de lucht wordt zuurstof in het water gebracht.
4. Een waterval – er ontstaat een betere beweging in het water dan bij de fontein, als we het water aan de ene kant van de vijver laten opzuigen terwijl de waterval zich aan de andere kant bevindt.
Uw vijver en elektriciteit
Als we pompen en fonteinen in de vijver gaan aanleggen, is de eerste vraag altijd: ‘Wat gaan we met de vijver doen?’. Worden er geen elektrische apparaten in gezet, dan is het ook niet nodig elektrische bedrading aan te leggen. Is er een kleine kans dat er toch iets in de vijver wordt gezet, al is het maar een luchtpompje, dan moeten we daar bij de aanleg van de vijver al rekening mee houden. Een simpel snoertje in de grond graven dat uitmondt in een paar stekkers in de buurt van de vijver is levensgevaarlijk! Het zal niet de eerste keer zijn dat een vijver onder stroom komt te staan. Als u niet zoveel begrijpt van elektriciteit, laat een vakman dan alles aanleggen.
Wilt u het toch zelf doen, houd dan rekening met de volgende punten. Graaf de kabel minstens 60 cm diep. Zorg dat het een beschermde grondkabel is en geen pijp met een paar snoeren. Deze kabel wordt op een aparte groep in de groepenkast aangesloten. Is dat niet mogelijk, dan wordt de kabel aangesloten op een groep met randaarde die niet is aangesloten op een groep met een aardlekschakelaar. Vooral pompen van de fontein kunnen nogal gevoelig zijn voor een aardlekschakelaar. Plaats altijd een geaarde schakelaar en geaarde materialen. Gebruik bij voorkeur een kabel met meerdere aders (d.w.z. meer dan drie) zodat de fonteinpomp en de lampen onafhankelijk van elkaar aangesloten kunnen worden. Spots, breedstralers en lampen kunnen later aangesloten worden. Dat is ook nodig omdat dan pas bepaald kan worden wat de beste plaats voor de verlichting is als de tuin helemaal klaar is. Losse snoeren mogen niet ingegraven worden en daarom kunnen ze het beste zwart zijn. Ze vallen dan het minste op.
Uw vijver en de fonteinpomp
De mogelijkheden met betrekking tot fonteinpompen zijn erg groot. Bij dit type pompen speelt de kwaliteit van het aandrijfmechanisme de grootste rol. Door de moderne keramische as wordt niet alleen de levensduur, maar ook de prijs verhoogd. De pompen die in het water geplaatst worden, moeten altijd uitgerust zijn met een rubber elektriciteitsleiding. Pompen met kunststofkabels mogen nooit onder water gezet worden. In het algemeen is het het beste een pomp te gebruiken die in het water gezet moet worden. Dat is het meest eenvoudig en er zijn geen ingewikkelde constructies voor nodig. Zorg er dan wel voor dat er een lange aansluitkabel aan zit. Een kabel verkorten gaat wel, verlengen echter niet. De krachtigste pompen werken op het lichtnet en niet op een transformator. De belangrijkste regel die we moeten toepassen is: plaats een pomp die bij de grootte van de vijver past. Hoe kleiner de pomp, hoe minder lawaai er geproduceerd wordt.
De veiligheid van vijverpompen
De vijverpompen zijn in de regel veilig en er zal geen stroomlekkage of kortsluiting bij optreden. Daarbij dient wel het voorbehoud gemaakt te worden dat we zelf nooit aan de pomp gaan sleutelen als hij stuk is. Breng de pomp altijd terug naar de fabrikant om hem te laten repareren. Ook draden verlengen of vervangen is uit den boze, want water en elektriciteit zijn nu eenmaal zaken waar veel verkeerd mee kan gaan. Om de pomp zelf te beschermen kan een niveauregelaar aangebracht worden. Als er door wat voor oorzaak dan ook water uit de vijver zou lopen, slaat de pomp vanzelf af als het water beneden een bepaald niveau komt. Daarmee wordt niet alleen de pomp, maar worden ook de vissen gespaard. Als de pomp namelijk tijdens het pompen droog komt te staan, brandt hij door.
De verschillende soorten sproeikoppen voor de fontein
Fonteinen worden vaak in de tuin gezet om daarin een bepaalde (romantische?) sfeer op te roepen. Daarbij moet het water op een bepaalde manier uitstromen, wil het mooi blijven. Zo gaan we bij een natuurlijke vijver geen belfontein of viertrapsfontein plaatsen. Het hele aanzien van de tuin wordt daardoor verstoord. In de zogenaamde schuimkop wordt het opgespoten water in de spuitkop met lucht vermengd. Dat is goed voor de zuurstofvoorziening van het water. De bekende sproeifontein is er in verschillende uitvoeringen: de roterende sproeier, de drietrapsfontein en de fontein met een rechte straal. In de sproeikop mogen niet te kleine gaatjes zitten, omdat er dan snel verstoppingen ontstaan door vervuiling of verkalking. Vooral de laatste jaren zijn er fantasievormen op de markt gekomen zoals de waterstolp en de waterklok. Zorg er voor dat ze wel bij het geheel van de tuin passen. Dat geldt ook voor spuitende knikkers en tuinkabouters.
Een filter voor de pomp
Mensen ergeren zich er vreselijk aan als de pomp steeds weer verstopt raakt door algen of zwevend vuil in de vijver. Hoe meer de pomp schoon gemaakt wordt, hoe sneller hij verstopt raakt. Vroeger werd de pomp beschermd door hem te omhullen met fijnmazig horrengaas of door pannensponsen. Inmiddels zijn er filters ontwikkeld die om de pomp zitten. Al met al wordt dat nogal een groot apparaat. Door de fabrikanten zijn er echter vele vormen en maten ontwikkeld. Een platte filter met pomp is geschikt voor ondiepe vijvers. Andere filters kunnen los van de pomp worden geplaatst, wat goed is voor de circulatie van het water. Als het filter om de pomp zit, zal deze pomp krachtiger moeten zijn dan bij de losse filters. Filters voorkomen niet alleen dat de pomp verstopt raakt, maar ondersteunen ook het biologisch evenwicht in het water. Ze zijn dan ook nodig.
Het filtermateriaal van de pomp
De filterbak van de pomp moet in zijn geheel opgevuld worden. Daarvoor zijn kunstmaterialen ongeschikt. Het beste kan lavagruis, fijnkorrelig grind of kwarts gebruikt worden. De keuze van het materiaal hangt voor een belangrijk deel af van de kans dat het in de gegeven situatie dichtslibt en de filter verstopt. Een filter mag eigenlijk nooit of maar zeer weinig schoongemaakt worden. Bacteriën zullen zich namelijk op het filtermateriaal hechten en deze hebben we nodig om het water biologisch te zuiveren. Als we het filter schoonmaken, verdwijnt met de bacteriën dus ook veel van het vermogen tot biologisch zuiveren. Er worden dan ook 2 soorten filters onderscheiden, een mechanische en een biologische filter. Een mechanische filter is niets meer dan een soort koffiefilter. Het houdt grove materialen tegen en houdt zo het water schoon. Een biologische filter daarentegen breekt chemische stoffen af, zodat ze geen schade meer kunnen aanrichten in het water van de vijver. Dat afbreken gebeurt door bacteriën, waarbij het vooral gaat om de zogenaamde aerobe, nitrificerende bacteriën.
De voordelen van een filter voor het water
De voordelen van een goed geïnstalleerde filter zijn:
1. door de stroming wordt het zuurstofgehalte van het water verhoogd,
2. door de waterinvoer en –uitvoer van het filter wordt een gelijkmatige waterkwaliteit verkregen,
3. de zwevende algen worden uit het water verwijderd,
4. er wordt een goede voedingsbodem voor micro-organismen gecreëerd, waardoor schadelijke stoffen sneller worden afgebroken.
Willen deze voordelen goed tot hun recht komen, dan is de filtercapaciteit van belang. De capaciteit van de filter dient zo groot te zijn dat het totale watervolume 4 tot 5 maal per dag door de filter kan stromen. Daarvoor is het nodig het filteroppervlak in de juiste verhouding met het pompvermogen te combineren. Voor deze verhoudingen zijn tabellen bij de vakman verkrijgbaar. Sommige mensen maken hun fonteinpomp zelf van een drainagepomp of kelderpomp. Naast het feit dat deze pompen niet voldoende druk op kunnen bouwen voor een goede waterdoorstroming, zijn ze ook duur in het gebruik. Vooral in deze tijd van energiebesparing is dat belangrijk. De nieuwste pompen zijn juist voor dat doel ontwikkeld. Zo zijn er pompen die per uur 4000 liter water kunnen verwerken en in dat uur slechts een cent aan stroomkosten verbruiken. In het al dan niet aanschaffen van een pomp spelen de verbruikskosten dan ook nauwelijks een rol.
De pomp
Als de pomp in diepe vijvers gebruikt wordt voor een waterval, is het niet nodig hem te verwijderen. Deze pomp zit namelijk beneden de vorstgrens. In kleine vijvers is het wel beter de pomp uit de vijver te halen. Doe dat pas als het gaat vriezen. Zodra de vorst achter de rug is, kunt u hem weer terug zetten. Doen we dat niet dan vriest de pomp kapot. Dat betekent niet dat hij gelijk niet meer werkt, maar dat de capaciteit van de pomp met meer dan de helft is teruggelopen. De motor zelf kan niet stuk vriezen. Als de pomp uit het water wordt gehaald, moet hij in een emmer onder water bewaard worden. Anders kan, door de droogte, de rotor vast gaan zitten en verbrandt de motor als we hem weer in de vijver opstarten.
Het in beweging zijn van het water
Een waterbeweging van 24 uur door een pomp is niet nodig en ook niet gewenst. Een vijver moet ook tot rust kunnen komen. Er wordt weleens beweerd dat een vijverpomp de nuttige bacteriën in het schoepenrad zou vermalen. Dat is wat vergezocht. De ervaring leert dat een beweging van het water goed is voor de vijver. Daarnaast moet de pomp ook een gedeelte van de dag niet werken, bij voorkeur ’s nachts. De buren zullen dan geen last hebben van geluidsoverlast en voor de vijver is het ook beter. Laat de pomp echter niet te lang buiten werking. Zou u de pomp drie weken stil laten staan en dan weer aanzetten, dan zal er een vreselijke stank in de tuin ontstaan. Dat komt omdat allerlei organische delen (planten, bladeren) aan het rotten zijn gegaan door gebrek aan zuurstof. Het beste is de pomp minstens 1 keer per dag gedurende 5 uur te laten werken.
Skimmer
Een erg handig hulpmiddel bij het reinigen van de vijver is een skimmer. Voor sommigen misschien nog een onbekend product, maar bij de echte vijverliefhebbers zeer geliefd. Een skimmer is een apparaat dat u aan kunt sluiten op uw vijverpomp. De skimmer zorgt ervoor dat er oppervlaktewater wordt aangezogen. Hierdoor ontstaat er een aantrekkende beweging aan het oppervlakte richting de skimmer. Bladeren en ander vuil dat aan het oppervlakte van uw vijver drijft, wordt zo de skimmer ingezogen en daar opgevangen in een netje. Dit kunt u er gemakkelijk uithalen en regelmatig legen. Hierdoor bespaart u uzelf erg veel moeite, het opscheppen van bladeren met een netje is niet langer nodig.
De onderwaterverlichting
Onderwaterverlichting en de verlichting van de vijverrand of waterval kunnen voor een speciaal effect in de vijver zorgen, waardoor de kijkwaarde van een vijver sterk verhoogd wordt. De vissen die in de vijver zwemmen hebben echter nachtrust nodig en daarom mag het water van de vijver ’s nachts niet te lang verlicht worden. Ze blijven anders langer actief en verbruiken meer zuurstof. Een lichtstraal van buiten de vijver op de fontein of waterval vormt geen probleem, als er maar donkere plekken in het water aanwezig zijn waar de vissen zich kunnen verschuilen.
Een veel gebruikt merk is Oase. Zij leveren complete systemen met uv-filters. Voor de kleine maar ook grote vijvers. Klik hier voor een link naar hun website: http://www.oase-livingwater.com/nl_NL/water-tuin/start.html
